دهم اکتبر به عنوان روز جهانی علیه مجازات اعدام شناخته می‌شود، روزی که برای افزایش آگاهی جهانی در مورد لغو مجازات اعدام و حمایت از حقوق بشر اختصاص یافته است. این روز فرصتی است تا جوامع و دولت‌ها به بحث و بررسی درباره جنبه‌های مختلف مجازات اعدام بپردازند.
پایه و اساس این روز در سال ۲۰۰۳ توسط ائتلاف جهانی علیه مجازات اعدام گذاشته شد. هدف اصلی این ائتلاف، گردآوری سازمان‌های مردم‌نهاد، فعالان حقوق بشر، اتحادیه‌های وکلا و نهادهای بین‌المللی برای مبارزه با مجازات اعدام در سراسر جهان است. شعار اصلی این روز بر این پایه استوار است که مجازات اعدام، نه تنها یک عمل غیرانسانی و بی‌رحمانه است، بلکه ناقض حق حیات و کرامت انسانی است.
استدلال‌های اصلی علیه مجازات اعدام:
مهم‌ترین استدلال، ناقض حق حیات است که در بسیاری از اسناد بین‌المللی حقوق بشر به رسمیت شناخته شده است. سیستم‌های قضایی هرگز بی‌عیب نیستند. خطر اعدام افراد بی‌گناه همیشه وجود دارد و این اشتباه غیرقابل جبران است.تحقیقات و آمارها در بسیاری از کشورها نشان داده‌اند که مجازات اعدام به طور مؤثری نرخ جرم و جنایت را کاهش نمی‌دهد.در بسیاری از کشورها، مجازات اعدام به طور نامتناسبی بر اقلیت‌ها، افراد سیاسی، فقرا و افراد با دسترسی کمتر به وکیل و عدالت تأثیر می‌گذارد. روند اعدام، صرف نظر از روش آن، اغلب با رنج و درد جسمی و روانی همراه است.در دهه‌های اخیر، شاهد افزایش تعداد کشورهایی هستیم که مجازات اعدام را لغو کرده‌اند. بیش از دو سوم کشورهای جهان مجازات اعدام را در قانون یا عمل لغو کرده‌اند. با این حال، هنوز تعداد معدودی از کشورها هستند که همچنان این مجازات را اجرا می‌کنند. این کشورها معمولاً با انتقادات شدید از سوی جامعه بین‌المللی مواجه می‌شوند.ایران یکی از کشورهایی است که بالاترین آمار اعدام در جهان را دارد و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری به طور مداوم نگرانی‌های جدی خود را در مورد نقض حقوق بشر در این کشور ابراز می‌کنند.سازمان‌های حقوق بشری و ناظران بین‌المللی هر ساله گزارش‌هایی درباره وضعیت اعدام در ایران منتشر می‌کنند. این آمارها اغلب از منابع مختلفی مانند گزارش‌های رسمی، سازمان‌های حقوق بشری داخلی و خارجی، و خانواده‌های زندانیان جمع‌آوری می‌شوند.
عفو بین‌الملل و سازمان حقوق بشر ایران ، این دو سازمان از برجسته‌ترین منابعی هستند که آمار اعدام در ایران را رصد می‌کنند. طبق گزارش‌های مشترک و مستقل آنها، ایران پس از چین، در رتبه دوم جهانی از نظر تعداد اعدام‌ها قرار دارد.در سال‌های اخیر، به ویژه در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، گزارش‌ها حاکی از افزایش قابل توجه تعداد اعدام‌ها در ایران است. پس از اعتراضات سراسری سال‌های گذشته، چندین نفر از معترضان با اتهامات انتسابی مواد مخدر، اعتراضات و اتهامات امنیتی به اعدام محکوم و احکامشان اجرا شد که موجی از محکومیت‌های بین‌المللی را به همراه داشت. اقلیت‌های قومی و مذهبی، افراد فقیر و کسانی که دسترسی کمتری به وکیل و محاکمه عادلانه دارند، به طور نامتناسبی در معرض خطر اعدام قرار می‌گیرند.با وجود کنوانسیون‌های بین‌المللی که اعدام افراد زیر ۱۸ سال در زمان وقوع جرم را ممنوع می‌کنند، رژیم ایران همچنان به صدور و اجرای چنین احکامی ادامه می‌دهد، هرچند آمار دقیق آن همیشه منتشر نمی‌شود.اعدام در ایران اغلب فاقد استانداردهای بین‌المللی محاکمه عادلانه هستند، از جمله عدم دسترسی به وکیل منتخب، اعترافات اجباری تحت شکنجه و عدم استقلال قوه ی قضائیەی رژیم.علاوه بر اعدام، رژیم ایران به دلیل نقض گسترده سایر حقوق بشر نیز مورد انتقاد است، از جمله:محدودیت‌های شدید بر آزادی رسانه‌ها، فعالان مدنی، اتحادیه‌های کارگری و تجمعات مسالمت‌آمیز.دستگیری و بازداشت فعالان سیاسی، روزنامه‌نگاران، و مدافعان حقوق بشر بدون اتهام مشخص یا محاکمه عادلانه. گزارش‌های مکرر از شکنجه و بدرفتاری با زندانیان، به ویژه در بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها. تبعیض‌های قانونی و عملی گسترده علیه زنان، اقلیت‌های قومی و مذهبی. آمارهای دقیق و به‌روز در مورد اعدام و نقض حقوق بشر در ایران به دلیل عدم شفافیت حاکمیت آخوندی و محدودیت‌های اعمال شده بر سازمان‌های داخلی، به سختی قابل دسترسی است. سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری معمولاً با دقت بالایی این آمارها را جمع‌آوری می‌کنند، اما این اعداد ممکن است تنها بخشی از واقعیت باشند.حیات و حاکمیت این رژیم در گروی اعدام‌هاست زیرا اگر اعدام نباشد، دیگر چیزی جلودار انفجار خشم عمومی و اجتماعات جوشان مردم نیست اگر اعدام‌ها نباشد آخوندها با چه اهرمی می‌توانند تمام آزادی‌های مردم را سلب کنند
سازمان‌هایی مانند عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و ائتلاف جهانی علیه مجازات اعدام، نقش حیاتی در آگاهی‌بخشی و لابی‌گری برای لغو این مجازات دارند. آنها باید با جمع‌آوری اطلاعات، انتشار گزارش‌ها و برگزاری کمپین‌های عمومی، فشار بررژیم غیر انسانی وضد آزادی آخوندی را افزایش دهند تا روزانە حداقل از اعدام شدن عدەی کمی از هموطنانمان جلوگیری شود.روز جهانی علیه مجازات اعدام، فراخوانی است به تمام ملت‌ها و دولت‌ها برای پشتیبانی از مردم ایران و جلوگیری از اعدامهای بیشتر و ظالمانە کە فقط ابزاری برای سرکوب و خفقان مردم است.
