سازمانی خه‌بات ی
کوردستانی
ئێران
دروشمی دیموکراسیخوازی و فکری ئازادیخوازی، لە مێژە لە ئەدەبیاتی سیاسی هێز و لایەنە سیاسیەکانی کوردا رەنگدانەوەیەکی تایبەتی هەیەو بە بەردەوامی لە پێش و پاشی وشەی رزگاریخوازیەوە بەکار دەهێندرێ. دروشمى ئازادیخواز هەمیشە بە دوو مەبەست بە کاردەبرێ، یەکەم ئەوەی کە بە هەڵگرتن و بەکارهێنانی ئەو دروشمە دڵنیایی دەدەین کە باوەرمان بە بنەماکانی دیموکراسی و فرەرەنگی و تۆلێرانس هەیە. دووهەم بەو مەبەستەیە کە ئێمە باوەڕمان بە گۆڕانکاری لە ناوەندی ئەو وەلاتانەی خاکەکەمانی بەسەردا
دروشمی دیموکراسیخوازی و فکری ئازادیخوازی، لە مێژە لە ئەدەبیاتی سیاسی هێز و لایەنە سیاسیەکانی کوردا رەنگدانەوەیەکی تایبەتی هەیەو بە بەردەوامی لە پێش و پاشی وشەی رزگاریخوازیەوە بەکار دەهێندرێ. دروشمى ئازادیخواز هەمیشە بە دوو مەبەست بە کاردەبرێ، یەکەم ئەوەی کە بە هەڵگرتن و بەکارهێنانی ئەو دروشمە دڵنیایی دەدەین کە باوەرمان بە بنەماکانی دیموکراسی و فرەرەنگی و تۆلێرانس هەیە. دووهەم بەو مەبەستەیە کە ئێمە باوەڕمان بە گۆڕانکاری لە ناوەندی ئەو وەلاتانەی خاکەکەمانی بەسەردا دابەش کراوە هەیەو پێمان وایە دەبێ ئەو وەڵاتانە دیموکراتیزە بکرێ، ئەو دەم نەتەوەکەمان بە مافە بنچینەییەکانی خۆی دەگا.
دیارە ئێمەی کورد بە تاقی کردنەوەی قۆناغە جیاجیاکان بەو ئەنجامە گەیشتووین کە ناکرێ بەبێ دیموکراتیزەکردنی وەلاتەکان بەو مافانەی خۆمان بگەین کە ساڵانێکی دوور و درێژە لە پێناویدا خەبات دەکەین و قوربانی بۆ دەدەین.
ئەوەی جێگەی سەرنجە ئەوەیە کە لە ئێستادا هەندێ دەنگ و قسەی نوێ پەیدا بوون کە دروشمی دیموکراسیخوازی و ئازادیخوازی دەخاتەژێر پرسیار و دەڵێن ئێمە با چیتر وزەی خۆمان بۆ رۆخانی حکومەتی خەڵکی دیکە بەکار نەهێنین و دەسەڵاتەکانی ناوەندیان بۆ بروخێنین و دوایەش میراتگەرانی وان هەمان ستەم و جەورمان لەگەڵ بکەنەوە. ئێمە با رزگاریدەری نەتەوەی خۆمان بین وشەر بۆ خەڵکی دیی نەکەین!
دیارە ئەم باسە زۆر هەڵدەگرێ بەڵام هەوڵ دەدەم بیر و هزری خۆم لەو بارەوە بە کورتی بخەمەڕو.
ئێمە حەق نیە بینە کڵاوسووری پێش لەشکەر و شەڕی خەڵکی دیکە بکەین بەڵام ناکرێ لەو راستیە چاوبپۆشین کە هەڵگرتنی دروشمی روخانی حکومەتەکان تەنیا بە ویستی ئێمەی کورد نەبووە، هیچ کات هەوڵمان نەداوە چارەسەری پرسی کورد لە رێگەی توندوتیژی و خوێنرێژیەوە چارەسەر بکەین. سازمانی خەباتیش باوەڕی قوڵی بە چارەسەری ئاشتیانەی پرسی نەتەوەکەمان هەیەو هیچ کات دژی رەهەند و میتۆدی ئاشتیخوازانە نەبووە. بەڵام ئەوەی بزوتنەوەی مافخوازانەی ناچار کرد رێگەی بەربەرەکانی بگرێتەبەرو دروشمی روخانی حکومەتەکان هەڵگرێ سیاسەتی چەوت و دژی ئینسانی حکومەتەکان بوون. کاتێ دەسەڵاتی خۆسەپێنی حکومەتی ئاخوندی لە ئێران، ئامادە نەبوو گوێ لە داواکانی کورد بگرێ، کاتێ وەڵامی داوای ئاشتیخوازانەی گەلەکەمانی بە ئاگر و ئاسن دەدایەوە، کاتێ داخوازیەکانی نەتەوەی کورد بە مەترسی بۆ سەر بنەماکانی دەسەڵات و ئەمنی قەومی خۆی دەبینێ، کاتێ لە سەر ئەوەی کورد بەو دەسەڵاتە رازی نیە ئابڵوقەی دەخرێتە سەر و تا ئێستاش هەموو جووڵەیەک بە ئەمنیەتی دەبینرێ، کاتێ لە دانووستان بۆ ترۆر و رەشەکوژی و لەناوبردنی رێبەرانی ئەحزاب کەڵک وەردەگرێ، کاتێ لە دەرەوەی سنوورەکانیش چالاکی چالاکانی سیاسی کوردی بۆ هەزم نابێ و پیلانی لەناوبردنیان بۆ دادەرێژێ، لە کاتێکدا کە فێربوونی زمانی کوردی بە مەترسی ئەبینێ و مامۆستاکەمان لە قەنارە دەدا، لە کاتێکدا کۆڵبەری و ژیانی کولەمەرگیش بە کورد رەوا نابینێ، ئێمە بۆ ئەبی هەر تووشی تەوەهوم بین و پێمان وابێ ئەکرێ لەگەڵ ئەو رژیمەدا بە حەلێک بگەین. لە لایەکی دیکەشەوە ئەو دەسەڵاتە بە تەواوی توانای خەڵکی ئێران سەرکوت دەکاو ژیانی ئاسایی لە خەڵک تاڵ کردون، چۆن دەکرێ گەلی کورد کە بانگی ئازادیخوازی و دیموکراسیخوازی بەرزکردۆتەوە لە حاست ئەو جینایەتانەی دەسەڵات بەرانبەر بە خەڵک دەیانکات بێدەنگ بێ، و هەروەها چۆن سازمانی خەبات وەک هێزێکی شۆرشگێرو دیموکراسیخوازو ئازادیخواز هەوڵ بۆ ئازادی خەلک و روخانی رژیمی ئەوەندە درندە نەدات.
گەڵی کورد هەمیشە خوازیاری ئەوەبوە حکومەتێکی دیموکرات لە ئێراندا دەسەڵاتی هەبێ و هەمیشەش هەوڵی داوە لە بوونی سیستمێکی دادگەردا مافەکانی خۆی وەدەست بێنێ.
ساڵی 1357 (1979) کاتێک گەلی کورد هاوکات لەگەڵ باقی نەتەوەکانی دیکە لە ئێران لە دژی شاە راپەڕی،تەنیا بۆ ئەوە نەبوو کە لە دژی رژێمی شا خەباتمان کردبێ و بەڵکو هاوکات بۆ گەیشتن بە مافە زەوت کراوەکان بوو. لە هەمانکاتیشدا بۆ لە ناوچوونی سیستمی دیکتاتۆری لە ئێرانیش بوو کە کورد بەشداری ڕاپەرینی کرد. لە گەڵ ئەوەشدا خەڵکی سەرانسەری ئێرانیش خەبات و بەربەرەکانێ بوون بۆ لە ناو بردنی ئەو دەسەڵاتەو لە هەندێ شار، خەڵکی راپەرێو شەهیدیان داو تەنگیان بەو دەسەڵاتە هەڵچنی و ئاکامی ئەو راپەڕینە بەربڵاوە کۆتایی هێنان بە حکومەتی شاهەنشایی بوو لە ئێراندا.
لە پێوەند بە سیستمی فکری حاکمیەتی ئاخوندیشدا، کورد و بزوتنەوەکەی لە مەسەلەی ئیدئۆلۆژیە و فکریشدا لەگەڵ رژێمی ئێراندا یەکناگرنەوە، ئەگەر لە حاڵەتێکدا رژێمی ئێران لە کەلی شەیتان دابەزیو دیانی بە مافی کوردیشدا بنێ!!! وە کورد توانی خوی بەرێوەبەرێ و قانوونی بنەڕەتی دارێژێ، بە حاڵەش ناتوانێ بچەوانەی یاسای بنەڕەتی ناوەند بێ. یانی یاسای هەرێمەکان دەبێ لە یاسای ناوەند تێپەڕ نەبن و پێچەوانەی ئەو یاسایانە رێگەیان پێ نادرێ. ئایا ئێمە دەتوانین خۆمان لەگەڵ بەرنامە فکری و ئایینیەکەی رژێمدا خۆمان بگونجێنین؟ ئایا دەتوانین ئەوە قەبوڵ بکەین کە لە ژێر چەتری وەلی فەقیهدا بین؟ لەو بارەدا سیستەمی دیموکراسی و سکۆلاریزم، هیچ کات لە گەڵ دیکتاتۆری بەرانبەر نین وناتواندرێ لە چوارچێوەیەکدا و لە سنووری جوغرافیایەکدا پێکەوە هەڵبکەن. دیموکراسی دەرمانی لە ناوچوون و ئانتی تێزی دیکتاتۆریە بەو پێ یە هیچ کات ناکرێ سیستمێکی دیموکراتیک لە گەڵ سیستمێکی دیکتاتۆری پێکەوە کار بکەن و ئیدارەی وەڵات بکەن.
لە جوابی ئەو بەرێزانەی کە پێ یان وایە با تەنیا لە فکری خۆماندا بین و حەقمان بەسەر خەڵکانی دیکەوە نەبێ! دەبێ بلێم باشتر وایە لە ئیحساسات دوورکەوینەو لۆژیکیانە بیربکەینەوەو بەدواداچوون بۆ یاسا نێودەوڵەتی و کارپێکراوەکان بکەین. مەسەلەی ئیعتراف و دان پێدانان یەکێک لە قۆناغە هەستیار و قورسەکانى بەردەم بزوتنەوەی رزگاریخوازی گەلەکەمانە، دەکرێ هەرێمى کوردستانى عێراق لە قۆناغی دوای راپەرین بۆ 2003، وە قۆناغی دوای 2003 تا ئێستا نمونەی بەرچاو روون بێت لامان. هەرێمی کوردستانى عێراق بۆ داهاتووش پێویستە رێگەی دروست بگرێتەبەر بۆ لەمە بەدواش پێویستە بە رێکەوتن لەگەڵ حکومەتى ناوەندی قۆناغی دیکە ببڕێ.
ئێمەی کورد لە وەڵاتى ئێران، مێژوویەکى دوور و درێژمان لە خەباتکردن بۆ چەسپاندنى مافەکانمان هەیە، باشترە وایە سەرکردایەتى هێز و لایەنە سیاسیەکان بە خوێندنەوەی واقعیانەی هەلومەرجەکان، بڕیار بۆ بردنەپێشی بزوتنەوەى مافخوازانەی گەلەکەمان لەو وەلاتەدا بدەن. ئەوەی روونە بە بوونى رژێمى ئاخوندی هیچ ئەمەلێک نیەو رژێم هەر لە سەرەتاوە بە دروشمى (همە باید مسلم باشیم و همە باید متحد باشیم) جوابی خۆی بە داواکانى گەلی کورد داوەتەوە سەلماندى کە باوەڕی بە پرسی نەتەوەکان نیەو دژ بە هەر بزوتنەوەیەکی مافخوازانە دەوەستێتەوە.
بۆیە کڵاو سەرخۆنانە کە بڵەین دەکرێ لەگەڵ وەها رژێمێک کە ئەوە بیر و هزریەتى رێبکەوین و دەستکەوتێکی نەتەوەییمان هەبێ. هەروەها مەنتقی نیە پێمان وابێ دەکرێ بەو رابردووەو بەو هۆیانەی لە سەرەوە باس کرا، بەشێوەی ئاشتیانە بە مافەکانمان بگەین و رژێمیش بە رەسمی بیناسێ.
کەوایە چارەسەر گۆڕینی دەسەڵات و دیموکراتیزەکردنى ئێرانە، چوونکە بە نەبوونى دەسەڵاتێکی دیموکراتیک لەو وەڵاتە نە کورد و نە هیچ نەتەوەیەکی دیکە بە ماف و ئازادیەکانمان ناگەین. وە رووخانى دەسەڵاتى دیکتاتۆر و تاکرەوی ئاخوندی قۆناغێکی گرینگی رزگاریەو دەبێ کورد زۆر بە لێزانى لەگەڵ هێزە دیموکراتخوازەکان هەوڵی چەسپاندنى سیستەمێکی دیموکراتیک بدات لە ئێراندا.
ئەوەی زۆر سەیر و جێگەی پرسیارە ئەوەیە کە، ئەو بەرێزانەى پێ یان وایە ئێمەی کورد دەبێ تەنیا رزگاریدەر بین و تەنیا کار بۆ سەربەخۆیی کوردستانى خۆرهەڵات بکەین، زۆر ئاسایی دەچنە نێو کایە سیاسیەکانى رژێم و خۆیان لەگەڵ هەندێ شەپۆلی سیاسی دەخەن کە رژێمی ئێران وەڕێ یان دەخا. لە حاڵێکدا هێزی سەربەخۆخواز نابێ خۆی گرێدا بە بەرنامە سیاسیەکانى ئەو رژێمانەی کوردستانیان بە سەردا دابەش کراوە. یان لە باری فکر و ئیدئلۆژیەوە ئەو هێزانەی خۆیان بە سکۆلار پێناسە دەکەن لەگەڵ رژێمی ئێران کە رژێمێکی دواکەوتوو لەسەر بنەمای ویلایەتى فەقیهە، هەوڵی رێکەوتن و دانووستان دەدەن!
من پێم وایە ئەو جۆرە بیرکردنەوانە لەگەڵ ئەوەی مافی هەر کەسێکە بەڵام پێم وایە هێزی سیاسی بەرپرس و مەنتقی دەبێ مەسڵەحەتى نەتەوەکەی بە جوانى لێکبداتەوە و کاری بۆ بکات و خۆی لەو هەموو پارادۆکس و ڕاڕایی و سەرلێشێواویە بپارێزێ و سەر لە خەڵکیش نەشێوێنێ. ئازادیخوازی بە هەردوو پێناسەکەی نەک خاڵى لاوازی بزوتنەوەی نەتەوەکەمان لە کوردستانى ئێران نیە، بەڵکوو باش وایە خاڵێکی نەگۆڕی ئەو بزوتنەوە بێ و لەو پێناوەشدا پێویستە هێز و لایەنەکانى کوردستان یەکگرتوو بن و لە راستای دیموکراتیزەکردنى ئێران و چەسپاندنى مافەکانى کورد لە یاسای بنەڕەتى ئێراندا، لە ئێستاوە لەگەڵ ئەو هێزە شۆرشگێڕە ئێرانیانەى کە باوەڕیان بەو دوو مەسەلە (مافی نەتەوەکان و دیموکراسی) هەیە رێکەون.
