کێبڕکێی هەڵبژاردن و پێوەرەکانی !

زێنەب حوسەینی
هەندێک لە سەرچاوە و هەڵسەنگێنەران، لەم بوارەدا باس لەوە دەکەن کە زیاتر لە بلیۆنێک کەس لە جیهاندا، لە کێبڕکێی هەڵبژاردنی دیموکراتیک و ئازاد و هاووکات بەناو هەڵبژاردنیش بەشداری دەکەن.
لە دوای سەرهەڵدانی دیموکراتیەت و ئازادی، لە سەدەی بیست دا، زۆربەی وەڵاتان، بەجۆرێک هەڵبژاردن بەڕێوە دەبەن.
بەشێکی لەو هەڵبژاردنانە بە ئازادانەو دور لە هەر فشارێک بەڕێوە دەچێ و بەشێکی دیکەشی بە پێچەوانەوەیە، بۆ وێنە لە ئێرانی دیکتاتۆر لێدراودا.
دەسەڵاتداران، ڕێگە و میکانیزمەکانی بەشداری و یاریکردن بە پڕۆسەی بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەکاندا ئەم بەرەو بەر پێدەکەن، بۆ ئەوەی شەرعیەت و ڕەوایەت بە خۆیان بدەن و جۆرێک لە فشارەکان کە لەسەریانە کەم بکەنەوە ئەویش لە ڕێگەی داواکردنی چاکسازی و پاراستنی مافی مرۆڤ لەدەرەوەو ناوەوەی وەڵات.
جۆزێف شۆمبیتر دەڵێ: دیموکراتیەت پۆلێک دەزگاو بەڕێوەبەریە کە، خەڵک دەتوانێ لە ڕێگەیانەوە بەشداربێ و هەروەها بۆ خۆی دروستکەری بڕیاراتی سیاسی بێت لە ڕێگەی کێبڕکێی هەڵبژاردنێکی ئازادەوە.
ئەزمونەکان لە جیهاندا نیشانیانداوە کە کێبڕکێ و هەڵبژاردنێکی دیموکراسیانە، بەهیج جۆرێک بەڕێوە ناچێ مەگەر سیستم و حوکمڕانی ئەو وەڵاتە دیموکراسی بێت.
بەو واتەیەی هەڵبژاردن یەکێکە لە پێوەرەکانی دیموکراسی، نەک ئامانج.
هەڵبژاردنێکی ئازاد و دیموکرات، بەمانای ئەوەنیە کە دەوڵەت بۆتە دەسەڵاتێکی دیموکراتیک.
ڕیشەی سیستمی ئاخوندان، بە تەواوەتی، سیستمێکی شمولی و دوور لە هەرجۆرە دیموکراسیەتێکە، ئەگەر بێت و هەڵبژاردنێکی ئازاد و هەڵبژێردراوی خەڵکیش بێت، دیموکراسیەت ناگەێنێت، چونکە سیستمێکی توتالیت لەپشت دیاری کردنی ڕەهەندی هەڵبژاردنەوەیە.
کەوایە دیموکراسیەت پێش هەڵبژاردن دێت، نەک هەڵبژادن دیموکراسیەت بخولقێنێ...
پێوەرەکانی هەڵبژاردنێکی دیموکراسی و ئازاد، بە واتای سیستمێکی گەلی و پەسەندکراو کە خۆ دەبینێتەوە لە سیستمی سیاسی و دادوەری و کۆمەڵایەتی و هەموو جومگەکانی بەڕێوەبەریی دەسەڵات.
ئەوەی کە ڕون و ئاشکرایە، دەسەڵاتی ئاخوندان، هیچ یەک لە پێوەرەکانی دیموکراسی نایانگرێتەوەو چوار چێوەی دەسەڵاتەکەیان گەلی نیەو لە بازنەیەک دایە کە تەنیا ئاخوندان و موریدانیانی تێدا جێگەیان دەبێتەوە.
لێرەدا نامهەوێ بگەڕێمەوە بۆ سەرەتای هاتنە سەرکاری ئەو ڕژیمە، بەڵکو لەم چەند دەورەی کۆتایی و بەتایبەت لە دەورەی هەڵبژاردنی ئاخوند خاتەمیەوە، جۆر و میتۆدی هەڵبژادن لە ئێران بە تەواوەتی چوە قاڵبی چەواشەکاریەکی سەردەمی و دیکتاتۆریەتی مودێرنیتەوە.
بەردەوام لە شێوە و گەرم داهێنانی نمایشی کەڵک وەردەگرن و هەرجارەو توێژێکی کۆمەڵگەو پرسێکی کۆمەڵایەتی و خواستێکی خەڵک دەکەنە سوژەی هەڵبژاردن تا خەڵکی پێڕاکێشنە سەرسندوقەکانی دەنگدان.
لەم نێوەندەدا ئافرەتان بەردەوام سوژەی هەڵبژاردن بون و کراونەتە ئامانج و زۆرترین کەڵکیان لێوەرگیراوە.
بە پێی دەستوری ئەو دەسەڵاتەو بیرکردنەوەو لێکدانەوەی ڕۆژانەی ئاخوندان، ئافرەتان لاوازن و تەنانەت مرۆڤیش نین.
لە چوارچێوە و سیستمی ئاخوندان هیچ جۆرە مافێک نایانگرێتەوەو بەردەوام لە ژێر فشاری نادادپەروەری یاساکانی حاکمیەتی ڕژیمی ئاخوندین.
ڕێگە خۆشکردنی ئاشکراو بێ پەردە بۆ دژایەتی ئافرەتان پیادە دەکرێ و بەردەوام بە کەسانی کەم تواناو لاواز لە قەڵەم دەدرێن، چونکە پێیان وایە لاوازی ئافرەتان ئەهرۆمێکە بۆ بەهێزبوونی دەسەڵات.
ئایا ئەو ڕژیمەی بەو شێوە لە ئافرەتان و تواناکانیان دەڕوانێ، چۆنە لە کاتی چونەسەرسندوقەکانی دەنگدان تێڕوانینی سەد و هەشتا دەرەجە سەبارەت بەم چینە دەگۆڕدرێ؟
کاندیداکانی هەڵبژاردنی ئاخوندی، دەکەونە پیا هەڵدانی ڕۆڵی ئافرەتان و پێگەیان لەناو جامعە بەرز دەکەنەوە و بە وتەی هەلەق مەلەق، کۆڕی هەڵبژاردنیان گەرم دادێنن.
ئەگەر ئافرەتان لێهاتون و سەردەرچون و بەشێکن لەو کۆمەڵگەیە، ئەوە خۆ بە قسەی ئێوەنیە!
ئەگەر ئافرەت بەشێکی گرنگن لە کۆمەڵگەی ئێران، ئەوە خۆ بە قسەی ئەوان نیە!
ئەگەر ئافرەتان مودیریەتیان هەیە و لە هەر کوێیەک و لە هەر پێگەیەک کار دەکەن، ئەوە خۆ بە قسەی ئەوان نیە بەڵکوو ئەوە لێهاتوویی ئێمەیەیە.
ئەگەر ئافرەتە ڕاگری خێزان و دادوەری و بەسۆزن ،ئەوە خۆ بە قسەی ئێوە نیە، بەڵکو توانای خۆمانە!
دەیان و سەدان ئەگەر دیکەی هەیە، هەر بە قسەی ئێوەنیە!
کورەی هەڵبژاردنەکانتان بە جینایەتەکانی خۆتان گەرم دابێنن، ئافرەتانی ئێران و کوردستان، دەستە چیلەی ئێوەنین، کە هەر ڕۆژە مونازەرەگێڕێک خۆی پێوە بادات و دەم لە پیرۆزیەکانی توێژێکی گرنگی ئێران وەردات!
بەردەوام لە ڕوبەڕوبونەوەی نادادپەروەری و ستەمدا، ئافرەتان پێشەنگ بون هەن، هەر بۆیە ئەو پێناسە بێ ماناو دوور لە ڕاستیە، بەجۆرێک لە ستەم و زوڵم دەزانین، و زۆر باش دەزانین
ئاخوندان بۆ جوانکردنی سیمای(رجل سیاسی)، هەموو ڕێگەیەک تاقی دەکەنەوە.
حوکمداری و دادپەروەری و پیادەکردنی دیموکراسی، بە داڕشتنی قانونێک بەڕێوە دەچێت کە بەپێی خواستی تەواوی گەلی ئێران بێت و ئەو یاسا گەلە بە دڵی هەموان بێت.
ئافرەتان لەوە وشیارترن و هیچ کات ناچنە سەر سندوقەکانی دەنگدان و شەرعیەت نادەن بە ڕژیم و هەڵبژاردنەکان.
کاندیدەکانی ڕژیم چیتر ناتوانن کایە بە خواستەکانی گەلی ئێران و کوردستان بکەن
بەم پێیە و خوێندنەوەی ئێمە بۆ ڕووداوە سیاسیەکان، ئەوەیە کە چینی ئافرەتان و خەباتە پیرۆزەکەمان بۆ هۆشیاری کۆمەڵگە بە تایبەت بۆ چینی ئافرەتان، گەیشتۆتە ئاکام و بە هەموو جۆرێک دەسەڵاتی ئیدئۆلوژیکی ڕژیمی ئاخوندی ڕەد کراوەیە و هەرجۆرە هەڵبژاردنێک بێجگە لە فریودان و بابەتێکی فۆڕمالیتە هیچ شتێکی دیکە نیە .
ماف و ئازادی بۆ کۆمەڵگە و چینی ئافرەت کاتێک دەگەڕێتەوە کە، ڕژیمی ئاخوندی نەمێنێ و هیچ ئایدئۆلۆژیەکی تایبەت لە دەسەڵاتدا نەبێ، بەڵکوو سیستمێکی ئازاد و مرۆڤ تەوەر حاکم بێ و مرۆڤایەتی لە لوتکەدا بێت...